31/01/2017: Όχι άλλοι νεκροί πρόσφυγες - Άμεση μεταφορά των αιτούντων άσυλο από τα νησιά του Αιγαίου στην ενδοχώρα για δίκαιη επί της ουσίας εξέταση των αιτήσεών τους σε συνθήκες ελευθερίας και αξιοπρεπούς διαβίωσης

ΚΑΜΠΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΑΣΥΛΟ

WEB: http://asylum-campaign.blogspot.gr, E-MAIL: kampaniagiatoasylo@gmail.com

Αθήνα, 31 Ιανουαρίου 2017

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Όχι άλλοι νεκροί πρόσφυγες - Άμεση μεταφορά των αιτούντων άσυλο από τα νησιά του Αιγαίου στην ενδοχώρα για δίκαιη επί της ουσίας εξέταση των αιτήσεών τους σε συνθήκες ελευθερίας και αξιοπρεπούς διαβίωσης

Οι οργανώσεις που συμμετέχουμε στην Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο έχουμε ήδη από τους πρώτους μήνες του 2016 εκφράσει την έντονη ανησυχία μας για την υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την Ελληνική κυβέρνηση πολιτικών ασύλου οι οποίες  αποτελούν πρωτοφανή οπισθοχώρηση  από το ευρωπαϊκό κεκτημένο στον τομέα της προστασίας των προσφύγων. Τις διαπιστώσεις μας αυτές  διατυπώσαμε και τεκμηριώσαμε   σε  προηγούμενες δημόσιες τοποθετήσεις μας  και με  την από 31.3.2016 συνέντευξη τύπου  που δόθηκε σε σχέση με την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας και  τις εξελίξεις που πυροδοτούσε.  

Σήμερα, εννέα μήνες αργότερα,  η πραγματικότητα  επιβεβαιώνει τους φόβους που εκφράσαμε και  η Κοινή  Δήλωση   αποδεικνύεται ολέθρια για την διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, καθώς η εφαρμογή της έχει οδηγήσει στον εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου,  οι οποίοι  υποχρεώνονται να ζουν  σε απαράδεκτες συνθήκες, κάτι που καταδεικνύεται με τραγικό τρόπο από τον θάνατο τεσσάρων αιτούντων άσυλο.

Α.   Σε σχέση με την κατάσταση στα νησιά, η καμπάνια για το άσυλο επισημαίνει ότι:

·         Στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου  έχουν εγκλωβιστεί περί τους 16.000 πρόσφυγες, σε συνθήκες αφόρητου συνωστισμού καθώς ο αριθμός τους ξεπερνά κατά πολύ την δυναμικότητα των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης και των άλλων διαθέσιμων χώρων διαμονής.

·         Σε όλους τους νεοεισερχόμενους αδιακρίτως,  επιβάλλεται κράτηση έως και 25 ημερών,   συμπεριλαμβανομένων των προσώπων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, χωρίς  καμία  εξατομικευμένη αξιολόγηση. 

·         Επιβάλλεται σε όλους τους αιτούντες άσυλο που υπάγονται στην διαδικασία της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας περιορισμός υποχρεωτικής  παραμονής στα νησιά,  παρά το γεγονός ότι  οι συνθήκες υποδοχής είναι παντελώς  ασύμβατες με το σχετικό νομικό πλαίσιο  και δεν τηρούνται ούτε οι στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας.

·         Οι διαδικασίες υποδοχής  πάσχουν καθώς παρατηρούνται: 

-σοβαρές ελλείψεις στη διαδικασία εντοπισμού και κατάλληλης μέριμνας για τα πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες

-σημαντικές καθυστερήσεις  στην καταγραφή και εξέταση των αιτημάτων ασύλου

- ζητήματα  παραβίασης της αρχής της μη-διάκρισης από την κατά προτεραιότητα καταγραφή και επεξεργασία των αιτήσεων συγκεκριμένων εθνικοτήτων

-απόρριψη ως απαραδέκτων   της μεγάλης πλειονότητας των αιτημάτων Σύρων προσφύγων με βάση εφαρμογή της έννοιας της “ασφαλούς τρίτης χώρας”  για την Τουρκία παρά  και τις τελευταίες εξελίξεις στη χώρα  και  την πληθώρα στοιχείων που τεκμηριώνουν ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου για να χαρακτηριστεί ως  τέτοια

-ζητήματα αρμοδιότητας και λογοδοσίας λόγω της συμμετοχής του προσωπικού του EASO στην διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου.

·         Μεταξύ των προσώπων που έχουν επιστραφεί στην Τουρκία κατ’εφαρμογή\ της Κοινής Δήλωσης, καταγράφονται περιπτώσεις προσώπων που είχαν αιτηθεί διεθνή προστασία στην Ελλάδα  και παρ’ όλα αυτά απομακρύνθηκαν κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου 

·         Εξαιτίας των απαράδεκτων συνθηκών υποδοχής οι εγκλωβισμένοι   επιχειρούν να εγκαταλείψουν τα  νησιά και μεταβαίνουν στην ενδοχώρα, με αποτέλεσμα  την επιδείνωση της πραγματικής άλλα και της νομικής τους θέσης, καθώς   δημιουργείται νομικό κενό ως προς το καθεστώς παραμονής τους στη χώρα

Β.   Σε ό,τι αφορά την ενδοχώρα η Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο επισημαίνει ότι:

·         Παραμένουν, σύμφωνα με τις αρχές, περίπου σαράντα επτά χιλιάδες πρόσφυγες, σημαντικό μέρος των οποίων διαβιεί σε άθλιες  συνθήκες που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν το όριο της ταπεινωτικής και εξευτελιστικής μεταχείρισης.

·         Η είσοδος και ο εγκλωβισμός  στη χώρα ενός τόσο  σημαντικού αριθμού προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, ανέδειξε εκ νέου τα  συστημικά προβλήματα της ελληνικής διοίκησης σε ότι αφορά την υποδοχή  και την πρόσβαση σε ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα διεθνούς προστασίας . Σημειώνουμε ειδικότερα:

-τη σημαντική καθυστέρηση  στην ολοκλήρωση της πλήρους καταγραφής και της εξέτασης των αιτημάτων ασύλου και στην ολοκλήρωση υποθέσεων μετεγκατάστασης και οικογενειακής επανένωσης, η οποία παρατείνει την αγωνία και την αναμονή των αιτούντων

-την  δυσκολία που δημιουργεί  η υποχρεωτική μέσω skype  πρόσβαση στην διαδικασία ασύλου, που αποκλείει μεγάλο μέρος των αιτούντων τόσο  λόγω  έλλειψης πρόσβασης στα κατάλληλα μέσα, όσο και λόγω της περιορισμένης δυνατότητας πρόσβασης  μέσω  των λίγων διαθέσιμων χειριστών.

–την προβληματική εξέταση των αιτημάτων σε β’ βαθμό, ιδιαίτερα   μετά  τη σύσταση των Ανεξάρτητων Επιτροπών  Προσφυγών (με την τροποποίηση του νόμου 4375/2016)   και την βάσει αυτής  ευρεία  συμμετοχή δικαστικών λειτουργών, στις επιτροπές, καθώς η νομιμότητα της συγκρότησής των επιτροπών αμφισβητείται και το θέμα εκκρεμεί στα διοικητικά δικαστήρια.

Γ.   Οι ανωτέρω εκτεθείσες πολιτικές έχουν επιπλέον:

·         Ενισχύσει εντάσεις  και παραγάγει  φαινόμενα δυσανεξίας στις τοπικές κοινωνίες , που μέχρι χθες  ένοιωθαν αλληλέγγυες  στους πρόσφυγες, εκθέτοντας τες  στην   επιρροή  της ρατσιστικής  ρητορικής  και των οπαδών της,   πράγμα για το οποίο  και εκφράζουμε την ανησυχία μας.

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να εκφράσουμε την ανησυχία μας και για την εξίσου ανησυχητική αδράνεια των αρμόδιων αρχών σε περιστατικά βιαιοτήτων εναντίον προσφύγων, όπως αυτές που σημειώθηκαν στην περιοχή του καταυλισμού στη Σούδα της Χίου.

·         Ευνοήσει τους μηχανισμούς παράνομης   διακίνησης  σε βάρος των προσφύγων και  σε όφελος  αυτών που τους εκμεταλλεύονται.

Δ.   Μπροστά στο ανωτέρω περιγραφέν αδιέξοδο τόσο  τα ευρωπαϊκά όργανα όσο και το ελληνικό Υπουργείο Μετανάστευσης, όχι μόνον δεν δείχνουν καμία πρόθεση  αλλαγής των πολιτικών που συνδέονται με την Κοινή Δήλωση ΕΕ Τουρκίας  αλλά αντίθετα  ανακοινώνουν τη συνέχιση και επέκταση αυτών των πολιτικών. Ειδικότερα:

·         Οι  ελληνικές αρχές ετοιμάζονται ήδη να μεταφέρουν τους πρόσφυγες των οποίων η υπόθεση εκκρεμεί σε κλειστά κέντρα, δηλαδή σε κέντρα κράτησης.

·         Οι ευρωπαϊκές και οι ελληνικές αρχές σχεδιάζουν να επεκτείνουν την εφαρμογή της διαδικασίας επανεισδοχής στην Τουρκία και στις μόνες κατηγορίες προσφύγων που είχαν εξαιρεθεί, δηλαδή στους ευάλωτους και τους αιτούντες οικογενειακή επανένωση,  βάσει του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ.

·         Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει την επανάληψη των επιστροφών αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα βάσει του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ, που έχει επανειλημμένως κατακριθεί  και καταγγελθεί για τις αδιέξοδες , άδικες και απάνθρωπες καταστάσεις που παράγει  και παρά και ενάντια στις διαπιστώσεις   της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης (της αρμοδίας    για την αξιολόγηση των γενικών μέτρων που η Ελληνική Κυβέρνηση έχει λάβει  για τη  συμμόρφωση προς την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση M.S.S. κατά Βελγίου και Ελλάδας της 21ης Ιανουαρίου 2011), ότι η Ελλάδα δεν έχει θεραπεύσει  τις παραβιάσεις της νομοθεσίας, για τις οποίες καταδικάστηκε από το ΕΔΔΑ μεταξύ άλλων και με την ανωτέρω απόφαση .[1]

Ε.   Προτάσεις της Καμπάνιας

Οι οργανώσεις που συμμετέχουμε στην Καμπάνια  για την Πρόσβαση στο Άσυλο θεωρούμε ότι η  αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων απαιτεί  ριζική αλλαγή πολιτικής και ειδικότερα :

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτείται η αντικατάσταση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ από έναν μόνιμο μηχανισμό μετεγκατάστασης (relocation) αιτούντων άσυλο, δεσμευτικό για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, στη βάση μιας δίκαιης κατανομής και επιμερισμού ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών, με σκοπό την προστασία των προσφύγων.

  

Στο εθνικό επίπεδο  απαιτείται   να εφαρμοστεί ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα υποδοχής που αφενός θα σέβεται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, όπως αυτά αποτυπώνονται στο εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, και αφετέρου θα έχει την δυναμικότητα να διαχειριστεί σε εύλογο χρόνο την καταγραφή και εξέταση των αιτημάτων ασύλου, καθώς και την διεκπεραίωση των υποθέσεων οικογενειακής επανένωσης και μετεγκατάστασης.

Ειδικότερα:

1)            Θα πρέπει να  εγκαταλειφθούν άμεσα οι παρακάτω ακολουθούμενες πρακτικές:

·         Η επιβαλλόμενη αδιακρίτως και χωρίς εξατομικευμένη αξιολόγηση κράτηση στα ΚΥΤ

·         η κρίση επί του παραδεκτού που βασίζεται στην οφθαλμοφανώς αντιβαίνουσα στο διεθνές δίκαιο θεώρηση της Τουρκίας ως πρώτης χώρας ασύλου ή ασφαλούς τρίτης χώρας

·         ο περιορισμός διαμονής των αιτούντων άσυλο στα νησιά του Αιγαίου και η υπαγωγή τους σε συνθήκες διαβίωσης που σε πολλές περιπτώσεις θέτουν σε κίνδυνο την σωματική τους ακεραιότητα ή /και συνιστούν εξευτελιστική μεταχείριση

·         η προτεραιοποίηση εθνικοτήτων για εξυπηρέτηση των σκοπιμοτήτων της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας

·         η εμπλοκή στη διαδικασία εξέτασης αιτημάτων ασύλου προσωπικού του EASOπου δεν προβλέπεται από τον Κανονισμό της Υπηρεσίας αυτής.    

2)            Οι αιτήσεις ασύλου που υποβάλλονται στα νησιά θα πρέπει να εξετάζονται επί της ουσίας στην ενδοχώρα σε συνθήκες ελευθερίας και αξιοπρεπούς διαβίωσης.

3)            Θα πρέπει να προχωρήσει κανονικά η εξέταση των υποθέσεων όσων έχουν εγκαταλείψει τα νησιά και βρίσκονται στην ενδοχώρα.

Επιπλέον, σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί στην ενδοχώρα τονίζουμε ότι θα πρέπει:

·         Να ενισχυθεί αποφασιστικά η δυναμικότητα της υπηρεσίας ασύλου ώστε να διασφαλίζεται
      - πλήρης πρόσβαση των αιτούντων στη διαδικασία ασύλου με αυτοπρόσωπη εμφάνιση στα ΠΓΑ 
            - δίκαιη εξέταση των αιτημάτων ασύλου σε εύλογο χρόνο
      - ταχεία διεκπεραίωση των υποθέσεων οικογενειακής επανένωσης και μετεγκατάστασης

·         Να παρασχεθούν συνθήκες υποδοχής συμβατές με τα προβλεπόμενα στο διεθνές δίκαιο

Προς το σκοπό αυτό επιβάλλεται να γίνει επιτέλους ταχεία απορρόφηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, οι οποίοι παραμένουν –εν καιρώ προσφυγικής και οικονομικής κρίσης-αναξιοποίητοι λόγω κακών κυβερνητικών χειρισμών σε σχέση με την συγκρότηση και λειτουργία αρμόδιας Διαχειριστικής Αρχής.

Με δεδομένο ότι περαιτέρω καθυστέρηση θα επιφέρει ακόμα καταστροφικότερα αποτελέσματα, θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι αρμόδιες ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές θα λάβουν σοβαρά υπ’όψιν τις προτάσεις μας και δηλώνουμε ότι είμαστε στη διάθεσή τους για διάλογο πάνω σε αυτές.

ΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ (αλφαβητικά):

ΑΙΤΗΜΑ http://www.aitima.gr

ΑΡΣΙΣ - Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων http://arsis.gr

Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων & Μεταναστών http://migrant.diktio.org

Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι https://greekhelsinki.wordpress.com

Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες http://www.gcr.gr

Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων http://www.refugees.gr

Κέντρο Συμπαραστάσεως Παλιννοστούντων και Μεταναστών – Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων http://www.ecclesia.gr/greek/koinonia/kspm.html

PRAKSIS http://www.praksis.gr

Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων http://www.tokeli.gr

 

---

[1] ECRE Comments  on the European Commission Recommendation relating to the reinstatement of Dublin transfers to Greece – C(2016) 871

http://www.ecre.org/ecre-comments-on-the-commission-recommendation-relating-to-the-reinstatement-of-dublin-transfers-to-greece/

Οράτε επίσης πρόσφατη απόφαση του ΕΔΔΑ με την οποία απαγορεύτηκε στην Ουγγαρία η επιστροφή αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα με βάση τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ: ECtHR, M.S. v. Hungary, Application No 64194/16; H.J. v. Hungary, Application No 70984/16. See further Hungarian Helsinki Committee, Update on Dublin transfers, 14 December 2016, available at: https://goo.gl/R3Thn5;  Δήλωση ΕΕΔΑ σχετικά με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επανενεργοποιηθεί ο μηχανισμός επιστροφής προσφύγων στο πλαίσιο του συστήματος του Δουβλίνου (19.12.2016), http://www.nchr.gr/images/pdf/nea_epikairothta/Dublin_statement_gr.pdf.