ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΑΣΥΛΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
1. Οι συλλογικότητες, οι ομάδες, και οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις[1], οι οποίες συνυπογράφουν την παρούσα έκθεση πραγματοποίησαν από τις 17 Φεβρουαρίου 2012 μέχρι τις 7 Απριλίου 2012 μια εκστρατεία ενάντια στην απαράδεκτη κατάσταση της άρνησης πρόσβασης στο σύστημα ασύλου στην Ελλάδα, με επίκεντρο την περιοχή της Αττικής, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο προσπαθεί να υποβάλει αίτηση για διεθνή προστασία. Η μακροχρόνια πρακτική που ακολουθείται από το Τμήμα Ασύλου της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής, το οποίο είναι η αρμόδια αρχή για την παραλαβή, καταχώρηση και εξέταση αιτήσεων ασύλου στην Αττική, είναι να επιτρέπει την υποβολή μόνο ενός εξαιρετικά μικρού αριθμού αιτήσεων ασύλου και μόνο κατά τις πολύ πρωινές ώρες κάθε Σαββάτου.
2. Μέλη των ανωτέρω ομάδων και οργανώσεων έχουν πραγματοποιήσει επαναλαμβανόμενες παραστάσεις διαμαρτυρίας και αυτοψίας στο κτίριο της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής (οδός Πέτρου Ράλλη) από το βράδυ της Παρασκευής μέχρι τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 17-2-2012 και 6-4-2012, και από τις 5:00 π.μ. έως τις 7:00 π.μ. στις 25-2-2012, 3-3-2012, 10-3-2012, 17-3-2012, 24-3-2012 και 31-3-2012.
3. Ως αποτέλεσμα των δύο αυτών μηνών συστηματικής παρουσίας και αυτοψίας προέκυψαν σημαντικά ευρήματα[2], τα οποία βασίστηκαν σε προσωπικές καταθέσεις και μαρτυρίες, οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν καταγραφεί σε οπτικοακουστικό υλικό[3] και καταδεικνύουν την τραγική κατάσταση της πρόσβασης στη διαδικασία του ασύλου στην περιοχή της Αττικής. Δημοσιογράφοι, ομάδες και διάφορες ΜΚΟ είχαν την ευκαιρία να γίνουν μάρτυρες της όλης διαδικασίας που ακολουθείται από την Ελληνική Αστυνομία κατά την «επιλογή» των αιτούντων άσυλο, οι οποίοι περιμένουν υπό άθλιες συνθήκες, προκειμένου να καταχωρηθεί η αίτησή τους. Ένας εκπρόσωπος του Γραφείου Ελλάδας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες παραβρέθηκε επίσης στην παράσταση διαμαρτυρίας τα ξημερώματα της 10-3-2012.[4]
4. Η παρούσα έκθεση συγκεντρώνει τα ευρήματα των παραστάσεων διαμαρτυρίας και αυτοψίας από τις 16-2-2012 μέχρι τις 7-4-2012 και καταγγέλλει τις σχετικές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, του Ευρωπαϊκού δικαίου και της εθνικής νομοθεσίας στο συγκεκριμένο θέμα εκ μέρους των ελληνικών αρχών.
Παρατηρήσεις και ευρήματα της διαδικασίας αυτοψίας
5. Οι αιτούντες άσυλο απαγορεύεται να περιμένουν έξω από την είσοδο της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής και περιορίζονται σε μια παράπλευρη οδό του κτιρίου. Αναλόγως των καιρικών συνθηκών, μια ομάδα περίπου 80-200 ατόμων, άντρες στην πλειοψηφία τους, αλλά επίσης και μερικές γυναίκες και κάποιοι ανήλικοι που προέρχονται από την Αφρική και την Ασία, περιμένουν στη σειρά κατά μήκος της πλευράς του δρόμου. Κατά τη διάρκεια της νύχτας της Παρασκευής 17 Φεβρουαρίου 2012, οι άνθρωποι αυτοί ήταν εκτεθειμένοι σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, κουλουριασμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, τρέμοντας από το κρύο και εμφανώς εξαντλημένοι. Σημειωτέον ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας της Παρασκευής, η θερμοκρασία άγγιζε το μηδέν. Οι παρευρισκόμενοι αιτούντες μας ενημέρωσαν ότι περίπου 50 άτομα είχαν αποχωρήσει περί της 18.00 το απόγευμα μη αντέχοντας το αφόρητο κρύο.
6. Η πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο που περιμένουν στη σειρά για να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους αρχίζουν να συγκεντρώνονται στην παράπλευρη οδό της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής ήδη από το πρωί της Πέμπτης (μερικοί από αυτούς ακόμα και από την Τετάρτη), με την ελπίδα να εξασφαλίσουν μια από τις μπροστινές θέσεις της ουράς και να αυξήσουν την πιθανότητα καταχώρησης της αίτησής τους. Η αστυνομία χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους προκειμένου να απομακρύνει το πλήθος και να τους αποθαρρύνει από το να σχηματίζουν ουρές αναμονής νωρίτερα από το απόγευμα της Παρασκευής. Ειδικότερα, όπως αναφέρθηκε στους συμμετέχοντες στην εκστρατεία, ανάμεσα στο απόγευμα της Πέμπτης και το πρωί της Παρασκευής, συχνά η αστυνομία κυνηγά και απωθεί τους αιτούντες άσυλο, ακόμη και με την χρήση βίας (γκλομπ). Μέλη της εκστρατείας έγιναν μάρτυρες της μεθόδου που ακολουθεί η αστυνομία για να απομακρύνει το πλήθος την Πέμπτη 15-3-2012. Ως αποτέλεσμα, πολλοί αιτούντες αποθαρρύνονται και εγκαταλείπουν την προσπάθεια καταχώρησης της αίτησής τους. Αυτό ήταν προφανές το πρωινό του Σαββάτου 17-3-2012, όταν παρατηρήσαμε πως όσοι περίμεναν ακόμη στην ουρά ήταν σχεδόν οι μισοί σε σχέση με όσους περίμεναν το βράδυ της Πέμπτης. Μας καταγγέλθηκε επίσης ότι κατά το απόγευμα της Πέμπτης, 1 Μαρτίου 2012 και Πέμπτη 5 Απριλίου, η αστυνομία κατέφυγε σε χρήση χημικών προκειμένου να διαλύσει τους αιτούντες άσυλο που είχαν ήδη συγκεντρωθεί.
7. Όσες και όσοι περιμένουν στην ουρά – κάποιοι από αυτούς για τρεις ημέρες – δεν έχουν πρόσβαση σε τουαλέτα, νερό ή φαγητό. Οι αιτούντες άσυλο δεν μπορούν να μετακινηθούν και να αφήσουν τη θέση τους επειδή θα χάσουν τη σειρά τους στην ουρά. Η παράπλευρη οδός, όπου οι αιτούντες άσυλο αναγκάζονται να περιμένουν, είναι κακοφωτισμένη, βρώμικη, χωρίς εγκαταστάσεις υγιεινής και αποχέτευσης, ενώ σωροί από σκουπίδια στοιβάζονται ανάμεσα σε όσους περιμένουν στην ουρά, οι οποίοι σωροί μεγαλώνουν από εβδομάδα σε εβδομάδα [5].
8. Οι αιτούντες άσυλο που παρουσιάζονται στη διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής δεν κατοικούν απαραιτήτως στην περιοχή της Αττικής, αλλά ενδεχομένως έρχονται και από άλλες ελληνικές πόλεις, αφού, όπως έχει καταγγελθεί, οι αρμόδιες τοπικές αστυνομικές αρχές αρνούνται να παραλάβουν αιτήσεις ασύλου, όπως υποχρεούνται. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας μας στην Πέτρου Ράλλη πήραμε συνεντεύξεις από Σύριους και Αφγανούς αιτούντες άσυλο από τη θεσσαλονίκη, την Πάτρα, την Ηγουμενίτσα και τα Χανιά, οι οποίοι μας ανέφεραν ότι είχαν έρθει στη διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής πολλές φορές προκειμένου να κάνουν αίτηση για άσυλο.
9. Γύρω στις 6:00 π.μ. στις 17-2-2012/25-2-2012/3-3-2012 και 10-3-2012 οι αξιωματικοί της αστυνομίας «διάλεξαν» τα πρώτα 20 άτομα που περίμεναν στη σειρά. Στις 17-3-2012 επέλεξαν τα πρώτα 17 άτομα, στις 24-3-2012 και 7-4-2012 δεν επέτρεψαν την είσοδο στο κτίριο της Αστυνομικής Διεύθυνσης σε κανέναν απολύτως αιτούντα (βλ. παρ. 16 & 17), ενώ στις 31-3-2012 η αστυνομία έκανε την επιλογή περίπου 30-40 ατόμων νωρίτερα από ότι συνήθως, στις 4:00 π.μ. Πρέπει να σημειωθεί, ότι μέχρι πρόσφατα – όπως μας έχει αναφερθεί και κατά τη διάρκεια προηγουμένων αυτοψιών στην Πέτρου Ράλλη[6] – η αστυνομία συνήθιζε να διαλέγει στην τύχη 20 αιτήματα από την ουρά βάσει αδιευκρίνιστων κριτηρίων.
10. Τις ημέρες κατά τις οποίες η αυτοψία έλαβε χώρα (εκτός από την 24-3-2012 και την 7-4-2012, βλ. παρ. 16 & 17), μόλις η «επιλογή» τελείωσε, οι αξιωματικοί της αστυνομίας φώναξαν στα ελληνικά προς τους εξουθενωμένους και απογοητευμένους αιτούντες άσυλο που είχαν μείνει εκτός της διαδικασίας: «Φύγετε τώρα, την επόμενη εβδομάδα», ενώ ταυτόχρονα χτυπούσαν ρυθμικά παλαμάκια και απωθούσαν αυτούς που είχαν μείνει πίσω. Οι αρχές δεν έδωσαν καμία άλλη εξήγηση ή απάντηση στους υπόλοιπους αιτούντες άσυλο, οι οποίοι παραμένουν χωρίς καμία εγγύηση για το μέλλον τους, αντιμέτωποι ανά πάσα στιγμή με την πιθανότητα σύλληψης. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας κανένας διερμηνέας δεν ήταν παρών και καμία πληροφορία δεν δόθηκε προφορικώς ή γραπτώς σχετικά με τη διαδικασία πρόσβασης στο άσυλο.
11. Η πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο που περίμεναν μας πληροφόρησαν ότι είχαν ήδη προσπαθήσει ανεπιτυχώς να υποβάλλουν αίτηση υπό τις ίδιες άθλιες συνθήκες από 5 έως 10 φορές. Πολλοί αιτούντες άσυλο μας είπαν ότι εξακολουθούν να έρχονται κάθε εβδομάδα επί έναν ολόκληρο χρόνο ή ακόμη και περισσότερο.
12. Στις 3-3-2012 μια ομάδα από γυναίκες αιτούσες άσυλο μας ανέφερε ότι περίμεναν από την Πέμπτη και πως βρίσκονταν ανάμεσα στους 20 πρώτους της ουράς, αλλά είχαν χάσει τη θέση τους από τη στιγμή που πραγματοποιήθηκε η αστυνομική επιχείρηση προς διάλυση του πλήθους εκείνο το βράδυ. Από τις περίπου 40 γυναίκες που παρατηρήσαμε κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών αυτοψίας, μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός κατάφερε να μπει στη Διεύθυνση Αλλοδαπών για να καταγραφεί το αίτημά τους. Η πιο ευάλωτη θέση αυτών των γυναικών που περιμένουν στην ουρά κάτω από αυτές τις άθλιες συνθήκες, αποτελεί λόγο ιδιαίτερης ανησυχίας, λαμβάνοντας υπόψη τις κακές συνθήκες υγιεινής, πολιτιστικά θέματα και θέματα φύλου, το γεγονός ότι αναγκάζονται να περιμένουν ανάμεσα σε ένα πλήθος από άγνωστους άνδρες, καθώς επίσης τον φόβο και τον κίνδυνο παρενόχλησης.
13. Κατά τη διάρκεια των παραστάσεών μας, καταγράψαμε περίπου 10 ασυνόδευτους ανήλικους. Μερικοί από αυτούς περίμεναν επί 2 συνεχόμενες μέρες και νύχτες, ανάμεσα σε ενήλικους, εκτεθειμένοι σε πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες. Στις 18 Φεβρουαρίου οι συμμετέχοντες στην εκστρατεία εντόπισαν τρεις ασυνόδευτους ανήλικους αφγανικής καταγωγής, οι οποίοι περίμεναν στην ουρά. Οι παριστάμενες συλλογικότητες υπέδειξαν στον υπεύθυνο αξιωματικό της Διεύθυνσης Αλλοδαπών ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι δικαιούνται άμεσα μέτρα προστασίας και φροντίδας. Καθώς ο αξιωματικός αποφάσισε να επιτρέψει στα παιδιά να εισέλθουν μαζί του στο κτίριο της Διεύθυνσης, υποθέσαμε πως η πρόθεσή του ήταν να ακολουθήσει τη διαδικασία που ορίζει ο νόμος και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβασή τους στη διαδικασία ασύλου και την προστασία τους. Παρ’ όλα αυτά, όταν οι συμμετέχοντες στην εκστρατεία παρακολούθησαν στη συνέχεια την υπόθεση, πληροφορήθηκαν από τους ίδιους τους ανήλικους[7] ότι τελικά ο αξιωματικός της αστυνομίας τους απέπεμψε χωρίς να καταχωρήσει τα αιτήματά τους και χωρίς καμία περαιτέρω καθοδήγηση και/ή λήψη μέτρων προκειμένου να εξασφαλίσει την προστασία τους (π.χ. να ενημερώσει τον Εισαγγελέα ανηλίκων, να τους παραπέμψει σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας για ανήλικους κτλ).
14. Αξίζει να σημειωθεί πως στις 10-3-2012, όταν ο εκπρόσωπος του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα ήταν παρών, τρεις ασυνόδευτοι ανήλικοι επελέγησαν από τις αρχές από την ουρά και καταχωρήθηκαν ως αιτούντες άσυλο.
15. Τα ξημερώματα του Σαββάτου 31-3-2012 οι αστυνομικές αρχές ολοκλήρωσαν τη διαδικασία «επιλογής» αιτούντων άσυλο δύο ώρες νωρίτερα από ό,τι συνήθως (γύρω στις 4:00 π.μ.) επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά πως δεν υπάρχει κανόνας ο οποίος να ρυθμίζει αυτή τη διαδικασία (βλ. παρ. 16 & 17).
16. Το πρωί του Σαββάτου 24 Μαρτίου 2012 οι αστυνομικές αρχές αρνήθηκαν να καταχωρήσουν οποιαδήποτε αίτηση ασύλου. Γύρω στις 6:00 π.μ., όταν οι αστυνομικές αρχές ξεκίνησαν τη διαδικασία επιλογής των πρώτων 20 από την ουρά, οι αιτούντες άσυλο που περίμεναν από πίσω –μερικοί από αυτούς ήδη περισσότερο από δύο ημέρες και νύχτες– άρχισαν να διαμαρτύρονται και να συγκεντρώνονται προς την μπροστινή πλευρά. Ως αποτέλεσμα αυτής της αντίδρασης, η ουρά διαλύθηκε και επικράτησε ένταση. Οι αστυνομικοί εγκατέλειψαν το χώρο όπου σχηματίζεται η ουρά και επέστρεψαν μέσα στο κτίριο της Διεύθυνσης Αλλοδαπών, ενώ οι αιτούντες άσυλο συγκεντρώθηκαν έξω από την πύλη του κτιρίου. Μετά από αρκετή ώρα, δύο άτομα –προφανώς διερμηνείς στο Τμήμα Ασύλου– εμφανίστηκαν στην είσοδο, στάθηκαν μέσα στην αυλή του κτιρίου και άρχισαν να απευθύνονται στο πλήθος στα Αραβικά και στα Ουρντού. Ενημέρωσαν τους αιτούντες άσυλο ότι μετά το περιστατικό που είχε λάβει χώρα, δε θα παραλαμβανόταν καμία αίτηση ασύλου εκείνη την ημέρα. Κανένας αστυνομικός από το Τμήμα Ασύλου δεν ήταν παρών κατά τη διαδικασία αυτή. Κατά τη διάρκεια του περιστατικού, ένας Μπαγκλαντεσιανός έχασε τις αισθήσεις του εξαιτίας της υπερβολικής συγκέντρωσης πλήθους, ενώ ένας Αφγανός αιτών άσυλο φέρεται να μαχαιρώθηκε από έναν άλλον αιτούντα άσυλο. Οι τραυματισμένοι αιτούντες άσυλο μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο κατόπιν πρωτοβουλίας των παρόντων μελών της εκστρατείας. Οι αστυνομικές αρχές δεν έλαβαν κανένα προληπτικό ή προστατευτικό μέτρο προκειμένου να αποτρέψουν τα συγκεκριμένα περιστατικά[8] . Οι αιτούντες άσυλο, στερούμενοι οποιασδήποτε λογικής και νόμιμης οδού για την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, παραμένουν σε απελπισία, αντιμέτωποι με περαιτέρω διακρίσεις στη βάση των φυσικών χαρακτηριστικών τους, του φύλου, της ηλικίας και της εθνικής καταγωγής τους.
17. Την Παρασκευή 6-4-2012, τα μέλη των συλλογικοτήτων συμμετείχαμε στην παράσταση διαμαρτυρίας και αυτοψίας από τις 23:30 το βράδυ έως τις 7:30 του επόμενου πρωινού του Σαββάτου στις 7-4-2012. Τη στιγμή που φτάσαμε στο σημείο είχε είδη σχηματιστεί ουρά περίπου 200 ατόμων. Ήδη από εκείνη την ώρα, παρατηρούνταν μεγάλη ένταση μεταξύ μιας ομάδας ατόμων αφρικανικής προέλευσης και μιας ομάδας ασιατικής κυρίως προέλευσης. Πιο συγκεκριμένα, μια ομάδα Αφρικανών ανδρών στέκονταν συνεχώς δίπλα από τις πρώτες θέσεις της ουράς. Στις πρώτες αυτές θέσεις βρίσκονταν αιτούντες άσυλο κυρίως από την Αφρική, οι οποίοι λογομαχούσαν με άλλους αιτούντες που περίμεναν (Σύριους, Αφγανούς, Ιρανούς, Μπαγλαντεσιανούς, Πακιστανούς, Σουδανούς και Σομαλούς). Η αιτία της έντασης, όπως παρατηρήσαμε αλλά και μας καταγγέλθηκε, ήταν ότι υπήρχαν παράπονα ότι οι πρώτες θέσεις της ουράς καταλαμβάνονται με μη θεμιτά μέσα και κυρίως με τη χρήση βίας από μια ομάδα Αφρικανών ανδρών, οι οποίοι κρατούν τις θέσεις για άλλους αιτούντες, με τους οποίους έχουν έρθει σε προηγούμενη συμφωνία. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι συλλογικότητες που συμμετείχαμε είχαμε ακούσει τέτοιου είδους καταγγελίες από τους παρευρισκόμενους αιτούντες άσυλο καθ’ όλη την περίοδο της παρουσίας μας στη Διεύθυνση Αλλοδαπών. Παρ’ όλα αυτά, ήταν η πρώτη φορά που εμείς παρατηρήσαμε μια τέτοια ομάδα ανδρών αφρικανικής καταγωγής, οι οποίοι δεν περίμεναν στην ουρά για να κάνουν αίτηση ασύλου, αλλά διαπληκτίζονταν με άλλους αιτούντες, απειλώντας και φωνάζοντάς τους να πάνε πίσω και να περιμένουν στο τέλος της ουράς. Σημειωτέον ότι πολλοί αιτούντες άσυλο μας ανέφεραν ότι βρίσκονταν εκεί και περίμεναν από την Πέμπτη και ότι πέρα από τις επιχειρήσεις απομάκρυνσης της αστυνομίας που είχαν να αντιμετωπίσουν, απωθούνταν επίσης προς τα πίσω με τη βία από αυτή την ομάδα Αφρικανών προκειμένου να σχηματιστεί η τελική ουρά. Γύρω στις 6:00 π.μ. του Σαββάτου 7-4-2012 και ενώ παρατηρούνταν υψηλή ένταση μεταξύ της ομάδας των Αφρικανών ανδρών που στέκονταν δίπλα στην ουρά και μιας ομάδας αιτούντων από διάφορες χώρες καταγωγής, εμφανίστηκαν τα περιπολικά της αστυνομίας, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία της επιλογής. Παρ’ όλα αυτά, ενόσω οι αστυνομικοί μετρούσαν τους πρώτους προς επιλογή στην ουρά, η ένταση η οποία περιγράφηκε πριν, κορυφώθηκε και μετατράπηκε σε σύγκρουση, κατά τη διάρκεια της οποίας η ομάδα των Αφρικανών ανδρών επιτίθονταν σε αιτούντες άσυλο κυρίως Ασιατικής καταγωγής, οι οποίοι είχαν αρχίσει να διαμαρτύρονται για την ακολουθούμενη διαδικασία. Οι αστυνομικοί διέκοψαν αμέσως τη διαδικασία της επιλογής και επέστρεψαν στα περιπολικά τους, ενώ την ίδια στιγμή οι επιθέσεις είχαν γίνει εξαιρετικά βίαιες, με τους Αφρικανούς άνδρες να χρησιμοποιούν ξύλινα και πλαστικά ρόπαλα εναντίων των αιτούντων άσυλο, με έμφαση κυρίως σε άτομα από το Μπαγκλαντές. Οι αστυνομικοί αποχώρησαν τελείως από το σημείο, ενώ η κατάσταση έγινε πολύ βίαιη και βγήκε εκτός ελέγχου. Για τουλάχιστον 15 λεπτά, μέλη της δικής μας ομάδας διαμαρτυρίας που παρέμενε στο σημείο, παγιδευτήκαμε στο «πεδίο της μάχης», χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι για να προστατεύσουμε τον οποιονδήποτε και με τον κίνδυνο να τραυματιστούμε και οι ίδιοι, καθώς ήμασταν μάρτυρες εξαιρετικά βίαιων επιθέσεων γύρω μας. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, κι ενώ πλέον ο περισσότερος κόσμος είχε αποχωρήσει από το σημείο, καταφέραμε να προσεγγίσουμε την πύλη της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής, όπου είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται οι περισσότεροι από τους εναπομείναντες αιτούντες. Στο μεταξύ, είχαμε παρατηρήσει ότι οι επιθέσεις εξαπλώθηκαν στους γύρω δρόμους του κτιρίου, όπου το κυνηγητό προφανώς συνεχιζόταν. Πολλοί αιτούντες άσυλο που κατάφεραν να συγκεντρωθούν πάλι έξω από τη Διεύθυνσης Αλλοδαπών κατήγγειλαν ότι είχαν χτυπηθεί σοβαρά, ενώ τρεις από αυτούς ήταν εμφανώς βαριά τραυματισμένοι. Δύο από αυτούς, αφγανικής καταγωγής, είχαν πέσει στο έδαφος με τα κεφάλια τους χτυπημένα και να αιμορραγούν, ενώ ο τρίτος, Μπαγκλαντεσιανής καταγωγής, κατέρρευσε μόλις έφτασε στην μπροστινή πύλη. Πρέπει να επισημανθεί ότι εκτός από τους φρουρούς που στέκονταν εντός της πύλης της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής, κανένας άλλος αστυνομικός δεν εμφανίστηκε μέχρι τη στιγμή της αποχώρησής μας από το σημείο (7:30 π.μ.). Το ασθενοφόρο που ήρθε μετέφερε τους τρεις τραυματίες στο νοσοκομείο, ενώ μέχρι τη στιγμή της αναχώρησής μας, κανένας εκπρόσωπος της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής δεν παρενέβη με κανένα τρόπο στο περιστατικό ή έδωσε κάποια πληροφορία στους αιτούντες άσυλο που είχαν συγκεντρωθεί έξω από την πύλη. Έτσι, προκύπτουν πολλά ερωτηματικά για το ρόλο της αστυνομίας, η οποία δεν έλαβε το παραμικρό μέτρο πρόληψης ώστε να διασφαλιστεί η σωματική ακεραιότητα των αιτούντων άσυλο κι επέτρεψε την κλιμάκωση της βίας, με αποτέλεσμα πολλούς τραυματισμούς, ενώ η ίδια παρατηρούσε το περιστατικό, εγκαταλείποντας το σημείο χωρίς να κάνει το παραμικρό.
18. Με βάση τα παραπάνω, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παράλογη πρακτική των αρχών να περιορίζουν την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου σε μόνο έναν εξαιρετικά μικρό αριθμό αιτούντων και μόνο μία φορά την εβδομάδα, με μία διαδικασία η οποία λαμβάνει χώρα πριν από το ξημέρωμα, αφήνει χώρο για την εμφάνιση φαινομένων αυθαιρεσίας και εκμετάλλευσης. Αυτή η πρακτική αναμφίβολα οδηγεί σε καταστάσεις υψηλής έντασης και βίας, η οποία έχει είδη κοστίσει τη σωματική ακεραιότητα πολλών αιτούντων άσυλο και είναι θέμα χρόνου το πότε θα καταλήξει και πάλι σε ανθρώπινες απώλειες.
19. Βασιζόμενοι στην παρουσία μας και την αυτοψία μας στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής για δύο μήνες και στις συνεντεύξεις μας με αιτούντες άσυλο οι οποίοι περιμένουν στην ουρά για να υποβάλουν αίτημα ασύλου, καταλήγουμε στα εξής:
20. Η πρόσβαση στο άσυλο είναι σχεδόν ΑΔΥΝΑΤΗ στην Αττική. Διότι σε καμία περίπτωση δεν συνιστά διαδικασία υποβολής αιτήματος ασύλου, η υποβολή ενός ανθρώπου στο μαρτύριο της αναμονής στην άκρη ενός δρόμου επί 2-3 μερόνυχτα, υπό άθλιες συνθήκες, για να έχει ΙΣΩΣ μια μικρή πιθανότητα να καταγραφεί ως αιτών.
21. Ο τρόπος αντιμετώπισης των προσφύγων από τις αστυνομικές αρχές και δη η απαγόρευση προσέγγισής τους στην είσοδο του κτιρίου της Διεύθυνσης Αλλοδαπών, οι συνθήκες υπό τις οποίες αναγκάζονται να περιμένουν οι αιτούντες επί μέρες, εκτεθειμένοι σε όλες τις καιρικές συνθήκες, χωρίς πρόσβαση σε τουαλέτα, τροφή και νερό, ο αυθαίρετος τρόπος με το οποίο τα αιτήματα ασύλου επιλέγονται και καταγράφονται, η έλλειψη οδηγιών και ενημέρωσης από τις αρχές, σε συνδυασμό με τον τρόπο που οι αιτούντες άσυλο που αποκλείονται από την επιλογή, εκδιώκονται από την αστυνομία ώστε να απομακρυνθούν, προσβάλλουν την ίδια την έννοια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αποδεικνύουν για άλλη μια φορά τη μεταχείριση που οι αρμόδιες αρχές επιφυλάσσουν στον «ξένο».
22. Οι αρμόδιες αρχές δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο για να μετριάσουν τη σωματική και ψυχική εξάντληση των αιτούντων άσυλο, οι οποίοι υποβάλλονται στο απάνθρωπο και εξευτελιστικό μαρτύριο της ουράς προκειμένου να υποβάλουν αίτημα ασύλου. Αντιθέτως, οι αρχές ακολουθούν συγκεκριμένες πρακτικές όπως το να διαλύουν την ουρά, να τους εκφοβίζουν και να τους απωθούν, έτσι ώστε να τους αποθαρρυνθούν από το να επιστρέψουν για να καταθέσουν αίτημα ασύλου.
23. Αυτή η παράλογη πρακτική που ακολουθείται από τις αρχές, δηλαδή ο περιορισμός της πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου σε εξαιρετικά μικρό αριθμό αιτούντων και μόνο μία φορά την εβδομάδα, σε μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα πριν από το ξημέρωμα, αφήνει περιθώρια για την εμφάνιση φαινομένων αυθαιρεσίας, βίας και εκμετάλλευσης, απέναντι στα οποία η αστυνομία παραμένει αδιάφορη σε αντίθεση με το ρόλο της και κατά παράβαση τον υποχρεώσεών της. Αυτή η πρακτική αναμφίβολα οδηγεί σε υψηλή ένταση και βία η οποία έχει ήδη κοστίσει τη σωματική ακεραιότητα πολλών αιτούντων άσυλο οι οποίοι έχουν τραυματιστεί σοβαρά κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας και είναι ζήτημα χρόνου να οδηγήσει ξανά σε απώλεια ανθρώπινων ζωών, όσο η αστυνομία απέχει από τη λήψη οποιουδήποτε προληπτικού μέτρου για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των αιτούντων άσυλο.
24. Υπό τις προαναφερθείσες συνθήκες, οι ευάλωτες ομάδες (γυναίκες, ανήλικοι κτλ) εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο και τελικά υποβάλλονται σε επιπλέον δυσκολίες, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες και την κατάστασή τους. Ειδικότερα, όσον αφορά τους ασυνόδευτους ανήλικους αιτούντες άσυλο, πρέπει να τονιστεί ότι οι αρχές απέχουν από τις υποχρεώσεις τους, οι οποίες ορίζονται σαφώς από το νόμο, και δεν λαμβάνουν το οποιοδήποτε μέτρο για την αναγνώριση των ανήλικων ανάμεσα σε όσους ενήλικες περιμένουν στην ουρά και τη διασφάλιση της προστασίας τους και της πρόσβασής τους στη διαδικασία ασύλου, ουσιαστικά «αφήνοντάς τους να επιβιώσουν μόνοι τους». [9]
25. Η άρνηση πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου θέτει σε κίνδυνο τη ζωή και την ελευθερία, στερεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και καταρρακώνει την αξιοπρέπεια των αιτούντων άσυλο, οι οποίοι ανά πάσα στιγμή μπορεί να συλληφθούν, να κρατηθούν, να απελαθούν και να επαναπροωθηθούν, ενώ στερούνται κάθε κοινωνικό δικαίωμα. Βρίσκονται εντέλει κρυμμένοι, κυνηγημένοι και όμηροι της γενικότερης πολιτικής «αποτροπής».
26. Η διαδικασία βάση της οποίας τα αιτήματα ασύλου καταχωρούνται και εξετάζονται σε πρώτο βαθμό εξακολουθεί να παραμένει στη δικαιοδοσία της αστυνομίας, σε αντίθεση με το νέο νομικό πλαίσιο που θεσπίζει μια νέα Υπηρεσία Ασύλου. Σύμφωνα με το νόμο, το άσυλο παύει να εμπίπτει στην αρμοδιότητα της αστυνομίας. Ωστόσο, η νέα Υπηρεσία Ασύλου είναι ακόμη στα χαρτιά, αν και θα έπρεπε να λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2012. Η αρμοδιότητα της αστυνομίας ως προς το άσυλο αποτελεί στην πραγματικότητα έναν από τους συστημικούς παράγοντες της αποτυχίας εγκαθίδρυσης ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος ασύλου στην Ελλάδα.
Αθήνα, Ιούλιος 2012
Εκστρατεία για την Πρόσβαση στο Άσυλο στην Ελλάδα
[1] Η λίστα των οργανώσεων και συλλογικοτήτων που συμμετέχουν και υποστηρίζουν την εκστρατεία διαμαρτυρίας για την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα, είναι διαθέσιμη στο http://asylum-campaign.blogspot.gr
[2] «Κοινό δελτίο τύπου για τη διαμαρτυρία στις 17 και 18/02/2012 για την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα» (24/02/2012) και «Κοινό δελτίο τύπου για τον ένα μήνα στην Πέτρου Ράλλη» (15/03/2012), στο http://asylum-campaign.blogspot.gr
[3] Διαθέσιμα στον ιστότοπο που δημιουργήθηκε για τους σκοπούς της εκστρατείας: http://asylum-campaign.blogspot.gr
[4] Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Γραφείο της Ελλάδας, Δεκάδες στην ουρά για μια αίτηση ασύλου, 23 Μαρτίου 2012, στο http://www.unhcr.gr/nea/artikel/78c1a782450391300ab7bfd323186868/dekades-stin-oyra-g.html
[6] ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ - LIVEWIRE, Χωρίς Πρόσβαση - Χωρίς Ελπίδα, Άρθρο από την αυτοψία της Διεθνούς Αμνηστίας στις 28/01/2012, στο http://livewire.amnesty.org/2012/02/09/no-access-no hope/
[7] Τα στοιχεία τους είναι διαθέσιμα από το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων.
[8] Βλ. σχετικές φωτογραφίες στο http://asylum-campaign.blogspot.gr/2012/03/24032012.html και βίντεο στο http://asylum-campaign.blogspot.gr/2012/03/24032012_24.html
[9] Human Rights Watch, Left to Survive: Systematic Failure to Protect Unaccompanied Migrant Children in Greece, Δεκέμβριος 2008, στο http://www.hrw.org/reports/2008/12/22/left-survive.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.